وَ أَوْحى‏ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ * ثُمَّ كُلي‏ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي‏ سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ * (2)

و خدایت به زنبور عسل وحی کرد که از کوه ها و درختان و سقفهای رفیع ، منزل گیر. (وحی در اینجا الهام و هدایت درونی است که به آن هدایت تکوینی غریزی هم می گویند)

سپس از همه ثمرات بخور، و راههاى پروردگارت را فرمانبردارانه، بپوى. از درون آن، شرابی كه به رنگهاى گوناگون است بيرون مى‏آيد. در آن، براى مردم شفا است، براستى در اين براى مردمى كه تفكر مى‏كنند نشانه (راهنما به سوی خالق شگفتیها) است.

.............

دکتر نعمت الله شهرستانی که تخصص زنبور عسل خود را از آلمان گرفته، کتاب ارزشمندی با نام "زنبور عسل و پرورش آن" دارد که 20 بار تجدید چاپ شد. در مطالب زیر غالبا از تخصص ارزشمند دکتر شهرستانی بهره برده شده است.

• بال زنبور عسل به لحاظ علمی قابل پرواز دادن وزن زنبور را ندارد اما زنبور عسل موتوری فوق قدرتمند دارد که در یک ثانیه یعنی مدتی که شما فقط یکبار می توانید دستتان را بالا آورید، او حدود 200 مرتبه بال می زند. قدرت بی نظیری می خواهد و این وقتی روشن تر می شود که زنبود دهها هزار مرتبه بال می زند تا به گل مورد نظرش برسد. جالب است اضافه کنید که بالهایش را در طول پرواز چرخش هم می دهد، و اضافه کنید که هر زنبور روزانه حدود 500 تا 1000 گل را سر می زند و علاوه بر تهیه بهترین خوراک، بهترین خدمت را به حیات زمین نیز انجام می دهد. (3)
• یک زنبور عسل برای تهیه یک گرم عسل بایستی روی ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ گل بنشیند و برای جمع کردن یک کیلو گرم عسل معادل هفت بار دور کره زمین پرواز می کند.
• از هر ۳ گرم شهدی که زنبور عسل از روی گلها جمع آوری می کند در کندو آنرا غلیظ و تبدیل به ۱ گرم عسل می نماید. برای غلیظ کردن شهدهای جمع آوری شده در روز، زنبور عسل آنرا پس از غروب خورشید دوباره از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی اش می کند. در آنجا کمی از آبش را جذب و مقداری دیاستاز برویش اضافه نموده، داخل شان ها می گذارد. زنبور بعد آن را مکیده و همین عمل را تکرار می کند. این کار آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد. در این وقت است که به سلولی که عسل غلیظ شده در آنجا انبار شده حمل و پس از پر کردن آن سرش را با موم می پوشانند.
• بهترین حرارت برای رشد لاروها(4) ۳۵ درجه است. در یک کلام نتیجه حرارت نامناسب، باعث زنجیره ایی از حوادث می شود که نتیجه اش معادل یک زلزله شدید در زندگی انسان است. اما زنبورها بر ضد این ناراحتی ها با کمال موفقیت می جنگند؛ اگر حرارت داخلی کندو بالا رود فوراً عده زیادی از آنها در جستجوی آب به خارج کندو رفته و پس از بازگشت آب جمع آوری شده را با فشار زیاد از را خرطوم به صورت ذرات خیلی ریز در داخل کندو پخش می کنند. در همین موقع عده دیگری از زنبورها در نقطه ای ثابت ایستاده و بسرعت بال می زنند، این کار را آنقدر ادامه می دهند تا حرارت داخلی کندو را دوباره به ۳۵ درجه برسانند.
• در زنبورها حس بخصوصی برای سنجش گرما وجود دارد که فوق العاده دقیق است. بطوری که حتی تغییرات ۲ / ۰ درجه گرما را به راحتی تشخیص می دهند. برای مقایسه کافی است در نظر داشته باشیم که انسان تغییرات دو درجه را هم نمی تواند بخوبی تشخیص دهد. به کمک همین حس است که زنبور قادر است در بهار و تابستان حرارت داخلی کندو را در حوالی ۳۵ درجه ثابت نگهدارد. اگر حس دماسنج زنبور مثل انسان بود همه چیز قبل از بنا شدن نظام زنبوری نابود بود و نسلی پدید نمی آمد، پس این حس باید از ابتدا با این نژاد بوده باشد نه اینکه کم کم تکامل یافته و دقیق شده باشد، در حالی که همان هم جای سوال می داشت که چرا به سمت این دقت بی نظیر، و چرا مثل دقت انسان نشد؟ یعنی عقل سالم می پذیرد که میلیون ها میلیون نسل قابل زنبور شدن بدلیل این نقص تلف شدند تا زنبوری با این دقت بطور اتفاقی تکامل یافت و باقی ماند؟ این معقول است؟ مگر کسی مثل داوکینز طنز دیگری بگوید و عنوان کند؛ حرارت رشد لاروها اول حساس نبوده و بعد که این دقت دماسنجی پدید آمد حرارت هم حساس شد... بالاخره دیگه، با افترافکت میشه درستش کرد پس راسته
• زنبور عسل حیوانی است که هرگز نمی خوابد زیرا تا کنون پدیده ای شبیه خواب در وی دیده نشده، و در بهار و تابستان روزها شهد گلها را جمع آوری و به کندو آورده و داخل سلول ها جمع می کند. شبها آنرا از سلولها مکیده در داخل عسلدانش غلیظ و تبدیل به عسل کرده و از راه جدار عسلدانش موادی به نام دیاستاز بر آن می افزاید. بنابراین عسل تنها شهد غلیظ شده گلها نیست، بلکه مواد دیگری نیز به وسیله بدن زنبور عسل بر رویش اضافه شده، همین مواد اضافه شده هستند که به عسل ارزش فوق العاده ای می دهند. (5)

باید خیلی زیاد از زنبور تشکر کنیم و بارها بارها بیشتر و در اصل از خالق مهربان و بی همتا سپاس گذار باشیم که نه تنها نعمتهای این جهان زیبا را برای آدمی قرار داد، بلکه آنها را به گونه ایی قرار داد که نشانه ایی روشن برای اهل اندیشه باشد و البته این نشانه ها به گونه ایی بوده که اگر کسی قلب منکری دارد، جرات انکار داشته باشد تا عاقل و جاهل، و مومن و کافر متمایز شوند. و کافر نیت خود را بروز دهد و امتحان دقیق الهی و مراتب شئون آدمیان به زیبایی شکل بگیرد.

این تنها بخش ناچیزی است که درباره شگفتی های زنبور عسل شنیدید، مثل 5 صفحه از یک کتاب 100 صفحه ایی، و عسل هم که دنیایی جدا و کتابی جدا دارد و درباب آن کتاب ها نوشته شده است که دانستن آنها پیش روی آدمی نظامی و کارخانه و محصولی شگفت آور نمایان میکند و عجیب است حال کسی که برای هر کارخانه صاحبی می شناسد بجز از این کارخانه شگفت آور. پناه بر خدا می برم از ندیدن دیدنی ها ...

پی نوشت؛

1- نقل از کتاب دکتر نعمت الله شهرستانی (پرورش زنبور عسل - زنبور عسل و پرورش آن - اطلس زنبور عسل) برگرفته از سایت اتحادیه سراسری زنبورداران ایران زمین

2- النحل؛ 68-69

3- با مقداری بهره از سایت hazarhoney.com

4- لارو؛ موجود نابالغ برخی از جانوران (مانند حشرات) که از تخم بیرون می آیند و پس از گذراندن زمان معین و در شرایطی ویژه بالغ می شوند.(فرهنگ فارسی معین)

5- نقل از سایت "اتحادیه سراسری زنبورداران ایران زمین" که از کتاب ارزشمند زنبور عسل و پرورش آن (دکتر نعمت الله شهرستانی بهره برده و 160 ویژگی را ذکر کرده که اشاره به بخشی از کتاب استاد دارد.

برای اطلاعات بیشتر؛

مقاله ی؛ نامه جامعه - آبان 1388 - شماره 62 - زندگی اسرار آمیز زنبور عسل (نسخه آنلاین اینجا )

نبوغ ریاضی زنبورعسل

160 نکته دانستنی زنبور عسل

شگفتی‌های قرآنی زنبور و عسل

برای تحقیق در مورد عسل می توان به این کتاب ها مراجعه کرد: (نقل از درس طب استاد ضیائی، مدرسه فقاهت)

·التحفة الرضویة فی مجرّبات الامامیة ص 126 مطلب 57،
·کتاب زنبور عسل نوشته ی موریس مترلینگ،
·کتاب اسراری از زندگی حیوانات نوشته ی عباسعلی محمودی، صفحات 66 تا 72 مبحث زبان زنبوران عسل.
·کتاب اکولوژی در جهان حشرات تألیف پریوش حلم سرشت و اسماعیل دلپیشه، از صفحه ی 52 تا 78.
·کتاب عسل درمانی، تألیف الهام وفایی
·کتاب زنبور درمانی، گردآوری و ترجمه توسط مهندس بهار صالح نژاد که درمان با استفاده از محصولات زنبور عسل را معرفی می کند.
·عسل درمانی، نوشته ی دکتر محمد دریایی.
·کتاب از زندگی زنبورها نوشته ی پروفسور کارل بن بریش که برنده ی جایزه ی نوبل شده است و دکتر مهندس نعمت الله شهرستانی آن را ترجمه کرده است.
·مروری بر کلیات طب سنتی ایران، چاپ دهم. ص 221 مبحث حلو (طعم شیرین.)