مبانی معقولیت ایمان؛ "منطق عمل"

برای اثبات وجود خداوند براهین متعددی در کتاب های فلاسفه و متکلمین ذکر شده است. از جمله این براهین، برهان امکان و وجوب، برهان نظم، برهان حدوث، برهان حرکت، برهان فطرت و... می باشند.
با این حال ممکن است برخی افراد، بدلیل نداشتن مقدمات فلسفی و یا پیگیری کم نسبت به حقانیت این براهین، و یا به هر دلیل فردی دیگری، احساس کنند این براهین تام و تمام نیست و برای آنها وجود خدا را بطور قطعی اثبات نمی کند.

لذا ممکن است همه براهین دقیق علمی و فلسفی و اعجازهای علمی قرآن در مورد کوهها، نقش های مهم آنها و حرکت خورشید در مدار و بسیاری مانند این، که کتاب های مستقلی در خصوص آنها نگاشته شده، فردی را در این باور بطور کامل قانع نکنند که؛ ما رها شده و تنها نیستیم. البته این برای فردی که پیگیری مناسبی داشته و از متخصصین پرسش کرده، بعید به نظر می رسد. غالبا عدم پذیرش حقیقت دین، ناشی از کم توجهی و عدم پیگیری افرادی است که بدون تحقیق درباره حقیقت سخن می گویند.
اما با این همه، سوالی که مطرح می شود این است که برای چنین شخصی که کثرت و دقت ادله و شواهد علمی و فلسفی و اعجازی، او را به سمت باور ایمانی نمی برد. از دو طرفِ ایمان و بی ایمانی، داخل شدن در شمار مومنان و پذیرفتن زندگی ایمانی ترجیحی دارد یا خیر؟
در پاسخ باید گفت: بله، ایمان به وجود خدا و زندگی ایمانی، علاوه بر وجود شواهد تامل برانگیز که بحث همه قرون بشریت بوده، به دلیل ثمرات احتمالی، اما بی نهایتِ آن، ترجیح دارد. برای روشن شدن مطلب، به این مثال توجه کنید: فرض کنید که در خانه ی شما یک غذای لذیذی وجود دارد و شما برای چند لحظه از خانه بیرون می روید. بعد از برگشت، شخصی محترم یا حتی ناشناس به شما می گوید: در غیاب تو، یک مار، زهر دهانش را در غذای تو ریخت. شما در اینجا چه تصمیمی می گیرید؟ از یک سو اگر غذای لذیذ را نخورید، لذتی را از دست داده و اگر بخورید، به دلیل احتمال دادن صدق شخص مخبر، ممکن است که زندگی خود را از دست بدهید؟ روشن است که هر عاقلی در چنین شرایطی از این لذت می گذرد .
حال همین قضیه در باب زندگی ایمانی هم جاری است؛ پیامبران بزرگ که از لحاظ صداقت، نمونه ی روزگار خود بودند، با بذل راحتی و جان و عمر خود آمدند و بشریت را خبر از امری فراتر از حرکت بی فرجام ذرات دادند و فرمودند؛ خداوندی که خالق همه چیز است وجود دارد، آخرتی هست و این هستی بی کران، بی هدف و لغو و پوچ نخواهد بود و کسانی که این هستی را پوچ می پندارند جز ظن و گمانی باطل ندارند که گذر زمان حباب خیالات آنها را می زداید. هر اندیشه ای در چنین شرایطی، قطعا زندگی ایمانی را ترجیح می دهد؛ زیرا اگر گفته این پیام آوران درست نباشد، نهایتا لذتی محدود را از دست داده است، اما اگر گفته ایشان درست باشد، سعادت ابدی را که آنان وعده داده اند، از دست می دهد و گرفتار عذاب ابدی می شود .

ممکن است کسی بگوید دنیا و لذتش یقینی است، اما آخرت و رنج آن مشکوک است و شایسته نیست که انسان نقد را به نسیه بدهد؛ زیرا همیشه نقد از نسیه بهتر است .
البته که اینگونه نیست که همواره نقد از نسیه بهتر باشد. بله اگر نقد و نسیه به یک اندازه بودند، نقد از نسیه بهتر است، اما زمانی که نسیه بسیار قابل توجه و بیشتر از نقد است، قطعا نسیه ترجیح دارد. به عنوان مثال تاجری را در نظر بگیرید که راحتی را که نقد است کنار می گذارد و رنج سفر و خطرات زیاد آن را به جان می خرد که به سودی که نسیه است برسد؛ زیرا نسیه قابل توجه است. در بحث ما نیز مطلب از این قرار است و نقد ونسیه قابل مقایسه نیستند. نقد، لذت زودگذر و نسیه سعادت ابدی است و هر عاقلی قطعا چنین نسیه ای را بر نقد ترجیح می دهد، آن هم زمانی که شواهدی پیرامون خود می بیند.


در پایان باید گفت که وجود خدا را باید از ادله دیگر مانند امکان و وجوب، حرکت و... که اصطلاحا به آن ها استدلال های شناختی می گویند، اثبات کرد و راهی که در این نوشتار ذکر شد، تنها معقولیت ایمان را نشان می دهد و انسان را به سوی تامل و پیگیری و ایمان به شواهد و ادله ی وجود خدا و شنیدن مباحث دینی سوق می دهد و از نوع استدلال های عمل گرایانه است، یعنی بر اساس منطق عمل است.
بنابر این رسیدن به این مقصد مشترک سخت نیست و اگر کسی براهین وجود خدا را به هر دلیلی نپذیرد، باز هم ایمان به وجود خدا به دلیل اهمیت نتایج و سعادت بی نهایتِ احتمالی، بر بی ایمانی ترجیح دارد. برخی بر این منطق عمل که نزدیک به شرط بندی پاسکال بنظر می رسد، خرده هایی گرفته اند که ناشی از دقت کم در سنجش جوانب مطلب و درک نادرست آن است.

 

پی نوشت؛

  1. برگرفته از مقاله معقولیت ایمان نوشته سیدحسن اسلامی اردکانی
آخرین ویرایش در 1396/02/07

به اشتراک گذاشتن مقاله

برچسب‌ها

نویسنده

پست الکترونیکی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

نظر خود را اضافه کنید.

ارسال نظر بعنوان میهمان

0
نظر شما بعد از تایید مدیر، منتشر خواهد شد.
شرایط و قوانین.
  • مهمان - ح

    عالی

    دوست دارم 0 لینک کوتاه:
  • مهمان - بنده خدا

    سلام انسان خداباورھم آخرتش نقدوھم دنیایش نقدھست رسولان الھی وقران کریم وعده نقدبودن ھردوجھان رادادھ اند.این درصورتی ممکن است که ماتسلیم خداباشیم.توصیه میکنم تفسیرسورھ مبارک حمدامام خمینی رامطالعھ فرمائید تاکاملتربتوانیدمطالب رابیان فرمائید باتشکر

    دوست دارم 0 لینک کوتاه: