محتوای مقاله

رابرت بویل(1) یکی از دانشمندان برجسته قرن هفدهم میلادی(1627م) می باشد. او در ایرلند متولد شد. بویل دانشمندی برجسته در علم فیزیک و شیمی بود. او در حالی که 27 سال داشت وارد آکسفورد شد و با همکاری رابرت هوک(2) (که در آن زمان بویل وی را به دستیاری گرفته بود)، موفق به ساخت تلمبه بادی پیشرفته ایی شد. این دو نفر ثابت کردند که صدا در خلا منتشر نمی شود. بویل برای عنصر تعریف خاصی ارائه کرد که امروزه به صورت معمول پذیرفته شده است. او بیان کرد که یک عنصر از اجزای کوچک تری با اندازه های مختلف تشکیل شده است و این اجزا به هیچ روشی نمی توانند تجزیه و به مواد ساده تر تبدیل شوند. او همچنین معرفی کننده ی تست لیتموسی است. این تست برای تشخیص اسیدها از بازها به کار می رود. بویل اولین قانون خود را در سال 1975م. ارائه کرد. او گفت: در دمای ثابت، حجم جرمی یک گاز نسبت عکس دارد با فشار موثر بر آن. کتاب او به نام شیمیدانان شکاک 1661 نشان دهنده آغاز شیمی جدید است.

بویل دانشمندی است که علاوه بر علم فیزیک و شیمی، یک متفکر فلسفی و صاحب مکتب نیز بود. بویل تدین عمیقی داشت. او چندان نسبت به مقام خدای متعال احترام می نهاد که نمی شد نام خدا را ببرد و در میان سخن خود مکث کوتاه و مشهودی نکند؛ تا جایی که به گزارش برخی از دوستانش همواره مودب به این ادب بود و هیچ گاه در طول این مدت در آن انجام آن سستی نورزید.

بویل در بیان برهان نظم می گوید:
" تامل در وسعت، جمال و حرکات منتظم اجرام سماوی، در ساختمان شگفت انگیز جانوران و بسیاری از پدیده های دیگر طبیعت که بیشترشان خادم آدمیان اند، شخص عاقل و با تمییز را بدین نتیجه منصفانه می رساند که این نظام واسع، زیبا، دارای نظم و خلاصه این نظام تحسین برانگیز که نامش «جهان» است، آراسته ی صانعی است صاحب قدرت، حکمت و خیر بی نهایت. و کدام متامل بصیر و بی لجاج را می تواند چنین نتیجه ای را انکار کند؟ "

بویل که تعبیر «توفیق عام الهی» را مکررا به کار می برد، از سخنانش چنان استشمام می شود که گویا معتقد است که خداوند باید به طور دائم، عالم را در شکل و تالیف کنونی خود حفظ کند تا متلاشی نشود.
او در جایی دیگر به صراحت می گوید: "عالم همانگونه که در خلقت اولیه به خداوند نیازمند است، در بقاء نیز محتاج دخالت و فاعلیت مستمر خداوند است. در اندیشه او اگر این جهان محکوم به احکام و قوانین مکانیکی بود، به ناچار از هم می پاشید. به این سبب نیروهایی که ضامن نظم و بقای جهان هستند، نیروهایی هستند که جوهرا غیر مادی هستند."

بابور می گوید: "به عقیده بویل، اگر خداوند متعال حمایت و عنایت خودش را از جهان بازگیرد، عالم هستی فرو خواهد ریخت." لازم به ذکر است که این درکی برتر از خداوند و فعل الهی است که در کمال خود، توسط فلاسفه اسلامی کشف و تقریر شد و قلب این دانشمند و متفکر بزرگ به خوبی به آن آگاه گشته بود.
این سخن بویل را در حقیقت می توان رد بر اعتقاد دئیست ها دانست؛ زیرا دئیست ها اعتقاد دارند همین که عالم خلق شد، از آن پس قوانین عالم همه کاره اند، اما به عقیده بویل اگر خداوند حمایت خودش را از جهان بگیرد، جهان هستی از بین خواهد رفت.
(3)(4)

پی نوشت :

1- Robert Boyle
2- رابرت هوک (Robert Hooke)، دانشمند و فیلسوف انگلیسی قرن 17م
3- "مبادی مابعد الطبیعی علوم نوین" نوشته ادوین آرتور برت ، مترجم : عبدالکریم سروش / انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ اول 1369 .
4- با بهره از سایت رشد